Baloniarstwo można nazwać najstarszym sportem lotniczym, jaki został wynaleziony przez człowieka. Balon był bowiem pierwszą maszyną, która umożliwiła człowiekowi spełnienie upragnionego marzenia: wzbicia się w powietrze. Dokonanie to było wiekopomne i wyczekane, ośmieliło ludzi do poszukiwania kolejnych, coraz doskonalszych sposobów na podbijanie przestworzy. Pomimo tego, że technika budowania statków powietrznych bardzo się rozwinęła i obecnie możliwe jest podróżowanie różnego rodzaju wyspecjalizowanymi maszynami, zamiłowanie do lotów balonem pozostało i nie pozwoliło mu odejść do historycznego lamusa.

Balon – jak to właściwie działa?

Balon to statek powietrzny, który unosi się w podniebnej przestrzeni, ponieważ jest wypełniony gazem lżejszym od powietrza. Pierwsze modele balonów wykonywane były z papieru lub płótna, a eksperymenty przeprowadzano, wypełniając te tworzywa rozgrzanym powietrzem lub lżejszym od niego gazem. Pierwsza taka próba miała się odbyć, według zachowanych źródeł historycznych, w Portugalii, na początku XVIII wieku. W roku 1783 zaś przeprowadzono pierwszą udaną próbę lotu balonem, który mógł zabrać na pokład pasażerów. Wyposażony w kosz balon wzniósł się niemal dwa kilometry w powietrze i przeleciał trasę o długości ponad dwóch kilometrów. Odpowiedzialni za ten wyczyn Francuzi, bracia Montgolfier, zapisali się w ten sposób w historii lotnictwa i ludzkiej myśli technicznej. Współczesne balony tworzone są z wytrzymałych, ale lekkich tworzyw sztucznych i wciąż są bogate w kosz lub gondolę, które są zdolne pomieścić niewielką liczbę osób. U schyłku wieku eksperymenty z balonami upowszechniły się na niemal całym kontynencie, a ciekawostką jest fakt, że po pionierskich Francuzach to Polacy byli najbardziej zdeterminowani w konstruowaniu kolejnych wersji nowego wynalazku i wypróbowywaniu ich. Balon doczekał się na gruncie polskim nawet poświęconego mu literackiego poematu pióra oświeceniowego poety, Adama Naruszewicza. Tekst o tytule Balon upamiętnia próbę balonową, jakiej dokonano wówczas nad brzegiem Wisły.

Sposób na sport

Lot balonem okazał się dla ludzi na tyle atrakcyjny, że postanowili z niego nie rezygnować. Jego szczególni pasjonaci zapoczątkowali nową dyscyplinę sportu, jaka jest właśnie baloniarstwo. Za swego rodzaju początek rywalizacji na tym polu można chyba zresztą uznać prześciganie się pionierów lotów balonem w ustalaniu najlepszych parametrów przebytych lotów. Osiemnastowieczne próby były tak liczne, ponieważ każdy kolejny amator latania chciał udowodnić, że możliwa jest dłuższa podróż lub wzniesienie się na wyższą wysokość. Współczesne baloniarstwo to wiąż kolejne echa tych ambicji, chęć pokonywania żywiołu, technicznych trudności oraz własnych słabości. Organizowane obecnie zawody balonowe przewidują istnienie szeregu konkurencji, w których musi się sprawdzić kierująca balonem drużyna. Wykonywanie na czas określonych zadań, jak na przykład dotarcie do wyznaczonego punktu, śledzenie określonego ruchomego przedmiotu czy po prostu wyścigi, przemieniają spokojny zazwyczaj lot w ekscytującą przygodę. Choć lot balonem jest uznawany za jeden z najbezpieczniejszych sposobów na latanie, udana przejażdżka to zawsze skutek korzystnych warunków pogodowych oraz doświadczenia i umiejętności osób, które odpowiadają za lot aerostatu. Atmosfera rywalizacji może zaś pobudzać do naginania reguł bezpiecznego lotu, dlatego sport ten jest polecany przede wszystkim śmiałkom, a przez znawców nazywany nawet sportem ekstremalnym. Jedną z największych sportowych imprez w zakresie baloniarstwa są Mistrzostwa Europy, organizowane od 1972 roku.

Balony wykorzystuje się obecnie na różnorodne sposoby, służą celom obserwacyjnym, dokonywaniu pomiarów meteorologicznych czy też funkcjom rozrywkowym, a nawet reklamowym. W niektórych rejonach świata, chociażby w Afryce, lot balonem to ciesząca się popularnością atrakcja turystyczna, pozwalająca na pomysłowe zwiedzanie interesujących obszarów i podziwianie ich z niecodziennej perspektywy. Co ciekawe, balony wykorzystywane były niegdyś nawet do celów wojskowych. Podczas obu wojen światowych były wykorzystywane na przykład do nawigowania wojsk i kierowania atakiem. Zabawne, że nawet w erze podbijania kosmosu tak wydawało by się, prymitywny wynalazek lotniczy jak balon, znajduje swoje wykorzystanie nawet podczas ekspedycji kosmicznych. Wówczas, unoszący się w atmosferze innej planety balon, wyposażony w sensory pomiarowe, może dokonać wstępnych badań, które przyniosą ludziom wstępne informacje o innych ciałach Układu Słonecznego.